BIBI ANDERSSON Bila je jedna od Bergmanovih muza oko kojih je gradio art glamour u filmovima

U Stockholmu je u 83. godini života u ponedjeljak umrla Bibi Andersson, švedska filmska glumica najpoznatija po nizu uloga u filmovima Ingmara Bergmana.

Bibi Andersson je uz prezimenjakinju Harriet, Ingrid Thulin i Liv Ullman spadala u niz Bergmanovih muza, prelijepih Šveđanki oko kojih je slavni redatelj gradio art-glamur vlastitih filmova. Osim filmova s Bergmanom, međutim, Bibi Andersson je snimila i još stotinjak filmova s drugim redateljima - među njima i istaknutima, poput Roberta Altmana, Marca Bellocchija i Johna Hustona. Također, bila je i produktivna i vrlo cijenjena kazališna glumica.

Počeci na filmu

Bibi Andersson rođena je 1935. u Stockholmu, u dobrostojećoj obitelji. U filmovima počinje glumiti još kao tinejdžerica, kad - među ostalim - glumi u zapaženoj ekranizaciji Strindbergove “Gospođice Julije” redatelja Alfa Sjöberga (1951). Tijekom 50-ih studira na akademiji i postaje član ansambla Kraljevskog dramskog teatra.

S Bergmanom se prvi put vezuje iste 1951., kad je on kastira za reklamu za sapun koju je režirao. Prvi Bergmanov film u kojem igra su “Osmjesi ljetne noći” (1955) gdje igra manju ulogu. U to doba, Bergman snima niz ključnih filmova koji će dotad nepoznatog teatarskog autora pretvoriti u superstara art-filma. Taj “veliki prasak” dogodio se zahvaljujući filmovima “Sedmi pečat” (1957) i “Divlje jagode” (1957), a u oba glumi Bibi.

Kasnije će Andersson glumiti u još nizu Bergmanovih filmova, od “Ruba života” (1958), “Mađioničara” (1958), “Annine strasti” (1970), do “Dodira” (1971), Bergmanovog prvog filma na engleskom, gdje glumi uz Elliotta Goulda. Od svih tih uloga - međutim - zacijelo je najistaknutija ona u “Personi” (1966) - filmu koji je možda najčišća bergmanovska esencija. U njemu glumi Almu - mladu, dobrostivu medicinsku sestru koja skrbi o nijemoj, anksioznoj bivšoj glumici (Liv Ullman).

Dobrota i jednostavnost

U Bergmanovim umjetničkim svjetovima, Bibi Andersson je uvijek utjelovljivala laku, naivnu, vitalnu stranu. Dok su Thulin ili Ullman glumile likove pune težine, smrknute ozbiljnosti i zapitanosti, likove koje slamaju sumnje i kriza, Bibi Andersson je njihova opreka: čista dobrota i jednostavnost, naivna prostodušnost lišena krajnjih dvojbi. Likovi koje glumi su istodobno i prizemljeniji, bliži životu, manje paralizirani, iskazuju vitalitet “običnih ljudi”.

Takvi su likovi uvelike počivali na glumičinoj jedrosti, svježini i mladosti. Stoga nije čudo da je Bibi Andersson doživjela nepravednu sudbinu mnogih glumica: kad je zakotrljala četrdesetu, “njen” je redatelj više nije trebao. No, ako je prestala glumiti kod Bergmana, Bibi Andersson nije prestala glumiti. Glumi - ali i režira - u teatru. Radi s Hustonom (“Kremaljska pisma”, 1970), Altmanom (“Kvintet”, 1979), Bellocchijem (“San leptira”, 1994). Pojavljuje se i u “Babettinoj gozbi” (1987) Gabriela Axela, filmu koji dobiva Oscara za strani film, te s kojim počinje veliki uspon danske audiovizualne industrije.

Najveće priznanje

Posljednji put pred kamerom glumi 2007. kad igra u švedskom povijesnom spektaklu “Arn vitez templar” po romanu Jana Guilloua. Naredne godine dobit će moždani udar koji joj je otežao govor, tako da je s njenom glumačkom karijerom u 72. godini bilo gotovo.

Bibi Andersson jamačno će se najviše pamtiti po ulogama kod Bergmana. Ona je sama, međutim, od te naljepnice bježala, a stoji i činjenica da je najveće priznanje - glumačku nagradu u Berlinu - dobila za film koji nije Bergmanov: “Ljubavnica” (1963) Vilgota Sjömana.