JURICA PAVIČIĆ O FILMU 'PAKLENA NOĆ' BRAĆE JOSHA I BENA SAFDIEA 24-satni putopis noćnim New Yorkom

Filmske 70-e godine u suvremenoj su anglosaksonskoj kritici poprimile razmjere mitskog zlatnog doba. Suvremena kritika na 70-e gleda kao na atensko peto stoljeće u kojem se komercijalni film nije sastojao od franšiza i animiranih igračaka. Umjesto toga, Hollywood je radio zabavne i spektakularne filmove koji su ujedno bili provokativni, politični i uzemljeni u stvarnost.

Koliko je ta mitologizacija 70-ih opravdana ili ne, tema je za raspravu. No, i u novijem se repertoarnom filmu povremeno pojavi pokoji naslov koji gledatelja zapahne aromom 70-ih. A jedan od takvih filmova je i “Paklena noć” (Good Time) njujorških filmaša, braće Josha i Bena Safdiea.

Ambijentiran u njujorški Queens i vremenski sažet u nešto više od 24 sata, film braće Safdie prati dvojicu braće. Prvi od njih - Nikas (Ben Safdie) mentalno je zaostali klipan kojeg već u prvoj sceni filma vidimo u nadrealnoj konverzaciji sa psihologom. Drugi brat - Connor (Robert Pattinson) - sitni je kriminalac koji se jedini brine o osebujnom bratu. Već u drugoj sceni filma pratimo dvojicu braće kako maskirani pljačkaju banku. Pljačka pođe naopako, a jurnjava i bijeg završe tako što Connor utekne, a Nikas završi prvo u pritvorskoj bolnici.

Tijekom narednih 24 sata grozničavi će Connor pokušati sve da brata prvo izbavi jamčevinom, a potom i otme s bolničkog odjela. Pri tom se - kao u nekoj krimi-verziji svijeta Buster Keatona - protiv Connora uroti sve i svi, od buduće punice do vlasnika zalagaonice, od kreditnih kartica do luna-parka, od ekonomije do policije. Tijekom 24 sata Connor sprovodi svoju spasilačku misiju, a jedina sredstva koje mu stoje na raspolaganju su sirovi ulični šarm i brbljava jezičavost.

Kad čovjek gleda “Good Time”, na um mu neizbježno padne Martin Scorsese: ali ne današnji Scorsese - dosadni i mrtvi grandoman - nego Scorsese iz doba kad je bio mlad i svjež. “Good Time” na neki je način nezakonito dijete dvaju Scorseseseovih klasičnih filmova. Kao i “Mean Streets”, i ovo je film o tome kako lakomisleni, neodgovorni klipan prouzroči katastrofu za svoje bližnje.

Kao i “After Hours”, i “Good Time” je svojevrsni 24-satni putopis noćnim New Yorkom. No, dok je “After Hours” vodio gledatelja razbludnom boemijom Sohoa, “Good Time” je putovanje kroz noćni Queens u kojem koloplet rasno različitih, socijalno deklasiranih imigranata rade jeftino plaćene, neglamurozne poslove koje obično ne viđate na filmu.

Braća Safdie - inače Njujorčani sirijsko-židovskog podrijetla - puno duguju 70-ima. No, kad čovjek vidi njihov film, vidi da su to ipak filmaši 21. stoljeća. Mnogo što, od zvuka, tretmana kamere i prljave teksture, proizišlo je iz “low-tech” filmskih pokreta koji su osvojili svjetski film nakon Dogme. Safdiei, međutim, nisu sumorni, minuciozni realisti kakvih je u 21. stoljeću filmski globus pun.

Njihov film, za početak, solidno funkcionira kao žanrovski film, ima i akcije i suspensa. K tomu, braća Safdie imaju fini smisao za apsurdno crnohumorno. Kadri su u tri skicozna poteza kreirati efektan lik, a iz banalnog motiva umiju izvući apsurdnu situacijsku komiku.

A sav taj britki humor uokviren je primjesom sjete. Jer, ljudi s kojima se Safdiei bave, strašno se i grozničavo trude. A opet - oni su luzeri, i ostat će luzeri osuđeni da ostanu ukopani u društveno dno.