Od Jarmuschove ‘vampirske romantične drame’ do ekranizacije ‘Velikog Gatsbyja’

Projekcijom ekranizacije “Velikog Gatsbyja” u režiji australskog postmodernista Baza Luhrmanna u Cannesu u srijedu počinje 66. canneski festival, središnji poslovni i umjetnički događaj u filmskoj kalendarskoj godini. I ove godine inače pospani turistički gradić u Provansi zatrpat će trideset tisuća akreditiranih i više stotina filmskih naslova koji će igrati ili na sajmu ili u nekom od šest festivalskih programa.

Posljednji Soderbergh

Cannes je bio, pa je i danas, manje-više sretan brak između s jedne strane Hollywooda, a s druge francuske kulturne politike, odnosno ekonomskih interesa strateških distributerskih, koproducentskih i “wold sales” ureda koncentriranih u Parizu, bez kojih film iz “pasivnih krajeva” ne ulazi u Cannes, a to znači i teško stječe globalnu vidljivost. Riječ je o poprilično kolonijalnom piramidalnom sustavu koji nikad nije bio osobito simpatičan, no malo je kada taj monopol bio tako vidljiv kao ove godine.

U sva desetljeća koliko pratim film, ne pamtim da je jedno izdanje Cannesa bilo tako arogantno amero-francuski monopolističko. U glavnom programu festivala tako ove godine igraju 22 filma, od kojih je čak 15 ili američko, ili francusko, ili i jedno i drugo. A među onim rijetkim sretnicima iz “ostatka svijeta” koji su upali u ovu kalifornijsko-parišku zabavu, barem ih pola ima francuske manjinske partnere. U glavnom programu, uz Amerikance i Francuze još su samo po jedan film iz Meksika, Nizozemske, Italije i Kine, te dva japanska. U službenom programu festivala uopće nema njemačkih, britanskih niti ruskih filmova, a među šezdesetak filmova u četiri dugometražna festivalska programa nema - nevjerojatno ali istinito - ni jednog filma iz Istočne Europe!

Američki film ove se godine predstavlja jednom od najzvučnijih postava posljednjih godina. Nekadašnji pobjednici Cannesa braća Coen tu su s novom muzičkom dramom “Inside Llewyn Davis”, (još jedan) bivši pobjednik Steven Soderbergh s TV filmom o Liberaceu “Iza svijećnjaka”, Jim Jarmusch vraća se na Azurnu obalu vampirskom romansom “Samo su ljubavnici preživjeli”, a režiser kultne “Male Odese” James Gray predstavlja kostimiranu dramu iz 20-ih “Imigranti”. Tu je također i redatelj “Sidewaysa” i “Descendants” Alexander Payne s filmom ceste “Nebraska” u kojem glavnu ulogu igra Bruce Dern.

Mezimac Sorrentino

Francusku ekipu predvodi Polanski s ekranizacijom kazališnog hita “Venera u krznu” Davida Ivesa, novim filmom “Jeune et jolie” (Mlada i lijepa) predstavlja se popularni queer-klasik Francois Ozon, a s novim filmovima snimljenim u Francuskoj i na francuskom predstavljaju se i dvojice istaknutih autorskih imigranata: Alžirac Abdellatif Kechiche (“Adelin život”) te nedavni pobjednik Berlina Iranac Asghar Farhadi koji se od političkih nevolja u domovini sklonio u Pariz i snimio film “Prošlost” s Beatrice Bejo u glavnoj ulozi.

Franko-američki blok najviše ove godine izazivaju istočni Azijci. Novim trilerom “Štit od pruća” predstavlja se plodni i svestrani klasik J-horora Takashi Miike, a kao kontra tomu tu je i meditativni filozofični modernist Kirokazu Kore-eda s filmom “Kakav otac, takav sin”.

U konkurenciji su samo dva europska filma koji nisu francuski: nizozemski “Borgman” Alexa van Warmerdama (prvi nizozemski film u canneskoj konkurenciji nakon 38 godina!) te neizbježni canneski mezimac Paolo Sorrentino s filmom “La grande bellezza” (Velika ljepota).

Najveća Alijeva borba

Upopratnim programima nema - za Cannes inače uvriježenih - premijera holivudskih ljetnih hitova, pa su najzvučnije atrakcije koncentrirane u konkurenciji za nagrade, gdje je selektor Thierry Fremeaux ukrcao kudikamo više žanrovskih filmova nego što je na festivalima običaj.

Pa ako popratni programi ne donose hitove, donose nekoliko filmova o kojima bi se moglo pričati, ako ništa drugo zbog političke paprenosti. Tako se dokumentarni klasik specijaliziran za holokaust Claude Lanzmann u “Posljednjem od nepravednih” bavi Židovima koji su kao funkcionari samouprava u getoima kolaborirali s Nijemcima, a engleski doajen Stephen Frears bavi se u “Najvećoj borbi Muhammada Alija” borbom slavnog, kontroverznog boksača protiv američkih vlasti i sustava u eri rata u Vijetnamu.