DAVOR ŠPIŠIĆ O OSJEČKOJ PREMIJERI 'PRAVOG ZAPADA' Žestoka i filigranska režija Udovičkog po drami Sama Sheparda

Austin preklinje brata da ga povede sa sobom u pustinju, nudi ga tostom. Lee mu raspomamljeno izbija tanjur iz ruku, divlje gazi komade kruha. “Ti stvarno misliš da sam izabrao živjeti usred ničega?” iz muke reži Lee (dirljiva je ranjivost ogrubjelog grizlija u tumačenju Igora Pavlovića).

“Povedi me...” poput djeteta vapi Austin (Saša Anočić dolazi do ruba groteske u tom stišanom vrisku), skupljajući krhotine kruha i njihovih raspadnutih života. Kad je kruh odbačen na pod, nema dalje. To je dno i pakao se ceri posve blizu. Jedan je to od najpotresnijih, ključnih prizora drame “True West” Sama Sheparda u nadahnutoj, žestokoj i filigranskoj režiji Dimitri-Pierrea Georgesa Udovičkog.

Praznik teatra

27.7. navršit će se tužna godišnjica kako nas je napustio posljednji istinski desperados američke i svjetske dramaturgije, Sam Shepard. No, njegov robusni poetski vapaj nad izgubljenima, rasutima po iskonskim prerijama i urbanim labirintima, ne gubi na snazi. Zato je svako posezanje u Shepardovu ostavštinu veliki praznik teatra. Ujedinivši se oko produkcije predstave “True West” (“Pravi Zapad”, prijevod Ivan Matković), Srpsko narodno pozorište iz Novog Sada, Umjetnička akademija Osijek i Grad Đakovo učinili su dragocjen transregionalni etički i estetski potez, istražujući zajedničkim snagama nepresušne odjeke Shepardovih lica u našim vakumiziranim pustopoljinama. “Posebno značajan element u ovoj produkciji je prekrasna suradnja između srpskih i hrvatskih umjetnika. U umjetnosti se uvijek dogodi da plemenska politika izleti kroz prozor kada umjetnici stvaraju zajedno, usredsređujući se na rad, uz dobru volju i međusobno poštovanje”, piše u programu redatelj predstave Udovički.

Priča o dvojici braće, uspješnom hollywoodskom scenaristu Austinu i odmetniku, pustinjaku i sitnom lopovu Leeju, praizvedena je u režiji Roberta Woodruffa (Magic Theatre, San Francisco, 10. srpnja 1980.) i ubrzo se prometnula u jedno od Shepardovih najsnažnijih oranja po obiteljskim utrobama. “True West” s dramama “Curse of the Starving Class”, “Buried Childe” i “Fool for Love” čini obiteljsku kvadrologiju, impozantnu studiju o naličjima krhkih domova i identiteta u kojima se iza spuštenih zastora privida često skriva gola destrukcija. “True West” je mazohistički riskantno ugođen oko dva destruirana mita, mita o uspjehu i mita o neobuzdanoj slobodi. Gubitak identiteta najgora je posljedica te bolne destrukcije, tu je Shepard bolno jasan. Dimitri Udovički koncentrirano je i opojno uronio u Shepardovu bogatu, a tvrdo kuhanu tkanicu, ne zavodeći se redateljskim nasilnim eskapadama, nego istražujući duboku utrobnu agoniju Shepardovih luzera. Tek diskretnim naznakama: prodor pustinjskog pijeska u ovu obiteljsku iluziju, Leejeva ikona u frižideru, ili “chanelovska ekstravagancija” u majčinom otrcanom kostimu (izvrstan scenografski rad Davora Molnara i kostimografski Snežane Horvat i Molnara), Udovički unosi dah irealnog u mahniti realizam.

Raskošna igra

Savršeno povjerenje u glumce i njihovu moć potrebno je za dostojno osjećanje “True Westa” i Udovički otvara suveren performerski prostor. Zaigrani glumački kvartet povjerenje je vratio raskošnom igrom. Prije svega udarni dvojac, dva brata sazdana od netrpeljivosti i škrtih emocija, od krika i šaputanja, u suštini jedno rascijepljeno biće. Saša Anočić i Igor Pavlović igraju ih bez kalkulacija. Anočić prelazi impresivan put od nervčika u borbi za opstanak u grotlu hollywoodske džungle do chaplinovskog zabavljača te bratove kopije slobode. Igor Pavlović ima nešto mitsko ajantovsko u sebi dok mrvi usud izopćenog u komadiće. Brutalan i nježan, ciničan i poetičan pod kožom. Pravim gestama sekundiraju im dvoje u manjim ulogama: Aleksandra Pleskonjić ledeno drži napetost i klice ludila Mame razorene prošlosti, a Domagoj Mrkonjić šarmantno lakira predatorski instinkt producentskog švindlera Saula Kimmera.