POGINUO GIULIANO GEMMA Heroj djetinjstva svih onih starijih od pedeset godina

Kada je prije desetak godina restaurirana kopija “Geparda”, gledatelji koji dugo nisu vidjeli film iznenađeno su konstatirali kako je veliki Luchino Visconti uz Burta Lancastera, Alaina Delona i Claudiu Cardinale 1962. angažirao i glumce koji će tek kasnije postati velike face: bio je tu Mario Girotti, koji će ubrzo promijeniti ime u Terrence Hill, zatim Pierre Clémenti, nezaboravan u Buńuelovoj “Ljepotici dana”, pa kultni glumac Lou Castel, poznat po ulogama anarhista, a ne malu rolu Garibaldijevog generala dobio je i Giuliano Gemma, za koga je malo tko u nas tada čuo . Kako i bi, kada je još krajem pedesetih bio kaskader, statirao u “Ben-Huru”, i dobio poneku epizodu u talijanskim komedijama.

Popularne imitacije

Kada se snimao “Gepard”, već mu je bolje krenulo. Produktivni Duccio Tessari dao mu je prvu glavnu ulogu, i to u mitološkom spektaklu “Dolaze Titani”, bio je zapažen i u serijalu “Angelique” s Michelle Mercier, međutim, možda bi sve ostalo na tome da 1964. nije započela eksplozija špageti vesterna, koji su spasili talijansku kinematografiju, tada na rubu kolapsa. Nevjerojatno popularne imitacije američkih vesterna, snimane posvuda gdje lokacije nisu bile skupe - od Španjolske i Italije do Jugoslavije - sjajno su prolazile u periferijskim kinima diljem svijeta, a publika su im bili uglavnom muškarci željni žestoke filmske akcije. Bilo je tu i elitnih proizvoda, poput onih koje su režirali Sergio Leone (“Dobar, ružan, loš” i dr.) i Sergio Corbucci (“Django”), međutim, filmovi u kojima je nastupao Gemma nisu baš privlačili sladokusce, ali su pripadali solidnoj srednjoj klasi tog žanra. Visoki naočiti momak koji se tih godina bližio tridesetoj (rođen je 1938.) štancao je jedan za drugim naslove kao što su “Pištolj za Ringa”, “Dugi dani osvete”, “Probušeni dolar”, “Živi ili još bolje mrtvi”, “Cijena vlasti”, “Dani gnjeva”, “Arizona Kolt” i mnogi drugi.

Visoki naočiti momak utjelovljavao je čvrstinu, znao se i sprdati s protivnicima, a kada je uzeo pseudonim Montgomery Wood, što je tada bio običaj među Talijanima koji su se htjeli praviti Amerikancima, njegovi su poklonici odmah znali o kome je riječ: “Ma to ti je Giuliano Gemma!” Inače, prezime mu nisu najsretnije smislili, jer “wood” na engleskom znači drvo, a njegova gluma u tim filmovima nije baš bila na razini Leoneova ljubimca Clinta Eastwooda ili Corbuccijevog favorita Franca Nera.

Ipak, njemački kritičari, prvorazredni stručnjaci kada je taj žanr u pitanju, nisu bez vraga mnogim njegovim špageti vesternima - a režirali su ih vrhunski profesionalci Tonino Valerii, Florestano Vancini, spomenuti Tessari, Michele Lupo, Giorgio Feroni, Giulio Petroni & Co. - davali čiste petice. Kada biste nekom 50 i nešto godišnjaku danas spomenuli “Probušeni dolar”, mogli biste dobiti odgovor da mu je to bio najdraži film kada je bio klinac.

Žanrovski glumac

Špageti vesterni su možda bili fenomen “ispod radara” dobrog filmskog ukusa, međutim, Gemma se usprkos tome u Italiji prometnuo u prvorazrednu komercijalnu atrakciju. Prethistorijska komedija “Kada su žene imale repove” tukla je rekorde gledanosti i u našim kinima, kada su J ean-Paul Belmondo i Delon s “Borsalinom” začeli modu retro krimića, Gemma se udružio s Budom Spencerom (taj se nakratko okanio Terencea Hilla) i snimio hit parodiju “Samo anđeli jedu grah”. Brzo je prigrlio sve vrste krimića, osobito je dobar bio u “Željeznom prefektu” i “Corleoneu”, filmovima ambicioznog Pasqualea Squittierija, supruga Claudie Cardinale, a igrao je i jednu od glavnih uloga u prvoklasnom “giallu” “Tenebre” majstora tog žanra Daria Argenta. Odlično se snalazio i u pustolovnim komedijama: u filmu “Afrika express” igrao je uz Ursulu Andress, no prava mu je partnerica bila čimpanza, koja u urnebesnoj sceni zamišlja da se udaje za glavnog junaka.

Talentirani kipar

Objede da je glumac skromnog dosega očito nisu bile točne, inače ga ugledni Luigi Comencini ne bi angažirao za dramu “Zločin i ljubavi”, a najveće mu je priznanje nagrada David di Donatello, talijanski Oscar, za “Tatarsku pustinju” po Dinu Buzattiju, u majstorskoj režiji Valerija Zurlinija. Španjolski redatelj Vincente Aranda dao mu je pak sočnu ulogu u povijesnoj drami “Luda Ivana”.

Iako je trend špageti vesterna jenjao početkom sedamdesetih, Gemma nikad do kraja nije raskrstio s tim žanrom. “California” iz 1976. bila je poprilično popularna, ali se “Tex Willer i gospodari dubina” iz 1982., po vrlo popularnom talijanskom stripu, na žalost nije prometnuo u franšizu. Od sredine osamdesetih sve češće nastupa na televiziji, u nekim mini serijama vidjeli smo ga i na našim malim ekranima, dok mu je posljednji glumački zadatak bila epizoda u filmu Woodyja Allena “Rimu s ljubavlju”. Prije mjesec dana navršio je 75 godina, izgledao je izvrsno i u poodmakloj dobi, a smatrali su ga i talentiranim kiparom. Smrtno je stradao u utorak, u frontalnom sudaru automobila nedaleko Rima. Njegove dvije kćeri Giuliana i Vera također su glumice.