Rizničar

Rizničar je osoba koja upravlja riznicom, a riznica je prostorija u kojoj se drži blago, dakle trezor ili hrvatski blagajna. Dakako da veličanstvenije zvuči “rizničar” nego “blagajnik” - ali se svodi na isto: nadzire ulaz novca u blagajnu i izlaz novca iz nje, te za to odgovara onome tko ga je postavio. “Riznica” je nekada bila prostorija gdje su pohranjivane rize, a taj se naziv u pravoslavnoj tradiciji rabi za mantije ili habite (usp. “Crnorizac Hrabar”), te za (zlatne ili srebrne) okvire ikona, a na Vojnoj granici i za odoru (Otočka regimenta). “Riza” je staroslavenska riječ. O njezinu podrijetlu postoje prijepori: je li baltoslavenska (u litavskom “rizios” znači i oklop), je li iz indoevropskog korijena “*rei-g-” (usp.: rezati), iz latinskoga “rasum” (atlas, saten), a ima još tumačenja. ISPRAVAK: U jučerašnjoj “Riječi dana” prenio sam tvrdnju da “kekęnas” u grčkome znači “zec”. Našao sam je u dvama hrvatskim etimološkim rječnicima - ali nije točna. Upozorio me kolega, klasični filolog, da u Hesiodovoj frazi “kekęnas lagooús” upravo “lagooús” znači “zečeve” (u akuzativu plurala, nominativ “lagós”), dok je “kekęnas” particip perfekta (u istom padežu) glagola “kinéo” (krećem), koji doista jest iz indoevropskog korijena, iako oko toga postoje blage razlike: Online Etymology Dictionary poziva se na “*keie-(pokrenuti), Skok se poziva na korijen “*sqeq-”, koji sam ja pak našao i naveo kao “*(s)kek-”.

Figurativno: u frazi “brzan zeko” i oni vještiji od mene pobrkali su “brzana” i “zeku”.